ΣΑΟΛΙΝ - Ένα οδοιπορικό
Ετοιμάζομαι για την μικρή μου περιπέτεια. Αεροδρόμειο Πεκίνου, λίγη ανησυχία και φθάνει ο διδάσκαλος, Σι Μιάο Ντιέν. Θα με οδηγήσει ο ίδιος, προσωπικά, στην Μονή των Σαολίν.
Ύστερα από ταξίδι, περίπου επτά ωρών, τραίνο και λεωφορείο, φθάνουμε στην Μονή. Επιβλητική είσοδος, εκατοντάδες επισκέπτες, καθαριότητα και τάξη, η αστυνομία παρούσα, ελέγχει με περισσή αυστηρότητα όλη την περιοχή, γύρω από την Μονή, και εισπράττει τα εισιτήρια των επισκεπτών στην είσοδο. Δεν κρατώ εισιτήριο. Λίγες σύντομες αλλά "κοφτές" διατυπώσεις με θετική εξέλιξη, χάρις στην παρέμβαση του διδασκάλου.
Είμαστε, πλέον, στον χώρο της Μονής. Αριστερά μας, παιδιά προεφηβικής ηλικίας, χωρισμένα σε πολλά τμήματα, ασκούνται στο Κουνγκ Φου, υπό την καθοδήγηση έμπειρων εκπαιδευτών, όπως μου εξηγεί ο διδάσκαλος. Φθάνουμε στο Γραφείο Δημοσίων Σχέσεων της Μονής. Ακολουθούν μερικές διατυπώσεις, μία συζήτηση με τον αρμόδιο του Γραφείου και είμαστε ελεύθεροι.
Απόγευμα, οι επισκέπτες αρχίζουν να λιγοστεύουν, σταδιακά. Ησυχία απλώνεται παντού. Κάτι θα πρέπει να συμβαίνει, εδώ, σκέπτομαι και η σκέψη μου, ελεύθερη, προσπαθεί να σκιαγραφήσει το μυστήριο, την φήμη, τον μύθο που καλύπτει τον χώρο. Δεν γνωρίζω πώς αλλά, πάντως, μου δημιουργείται, ασυναίσθητα, η εντύπωση ότι, εδώ, δίδεται ο ορισμός της "σοφίας", της "γνώσης". Οι μοναχοί θα πρέπει να έχουν απαντήσεις σε πολλά ερωτήματα, που δεν έχουν τέλος και αδυνατώ να ταξινομήσω. Στην σύντομη συζήτηση, το βράδυ, ο διδάσκαλος Μιάο Ντιέν μοιάζει με χείμαρρο. Μου εξηγεί, μου λέγει πολλά αλλά οι απορίες σχηματίζουν χιονοστοιβάδα, που έρχεται κατ’ επάνω μου. Κόπωση από το ταξίδι, ώρα για ύπνο, αλλά αισθάνομαι τόσο μικρός, εδώ. Καθώς γεννάται η προδιάθεση για περισυλλογή, η μία αφαίρεση ακολουθεί την άλλη. Πού να είμαι, άραγε; Τί θα δώ; Τί θα μάθω; Η ώρα περνά, βυθίζομαι.....
Το επόμενο πρωί, έχουμε εγερτήριο ενωρίς. Είναι ακόμα σκοτάδι και οδεύουμε προς την αίθουσα τελετών. Η λειτουργία, ίσως να είναι κάτι αντίστοιχο του Όρθρου, αρχίζει στις πέντε η ώρα.
Ο διδάσκαλος χάνεται στον προαύλιο χώρο. Θα πάει, φυσικά, στην Αίθουσα Τελετών. Βρίσκομαι στο προαύλιο μόνος και μπροστά μου ορθώνεται η Αίθουσα. Σε λίγο, αρχίζουν να κτυπούν ξύλινα καμπανάκια, που σημαίνουν εγερτήριο για όλους. Αρχίζει η λιγοστή κίνηση. Ο χρόνος μερικών ωρών δεν είναι, βέβαια, αρκετός να με απαλλάξει από την επιρροή της μεγαλούπολης. Απολαμβάνω, όμως, το γαλήνιο περιβάλλον και παρατηρώ, πολύ προσεκτικά, ό,τι μπορώ. Λίγο αργότερα, αρχίζει να αναδύεται στο περιβάλλον μία μυρωδιά, που θυμίζει λιβάνι, ενώ ακούγονται ψαλμοί από την Αίθουσα Τελετών, σε χαμηλή ένταση, αρχικά, η οποία, σταδιακά, αυξάνεται. Το τύμπανο κτυπά στον παλμό της καρδιάς και ο ήχος του "βρίσκει" πατούσες, στομάχι, καρδιά. Κάτι με βοηθά να αφήσω την πόλη πίσω μου, για λίγο. Στο σημείο αυτό, οφείλω να προσθέσω ότι, ο διδάσκαλος μου πρότεινε να ακολουθήσω στην Αίθουσα και να παρακολουθήσω την τελετουργία. Θα ήταν, πράγματι, κάτι πολύ γοητευτικό, για μένα. Όμως, αισθάνθηκα ότι δεν είμαι έτοιμος. Δεν έχω την εσωτερική γαλήνη, στον βαθμό που απαιτείται. Οι ρυθμοί της πόλης και της καθημερινότητος με ακολουθούν, ακόμα.
Μετά την τελετή, με συναντά ο διδάσκαλος. Έχει ξημερώσει, πλέον. Περιήγηση στην Μονή. Η πληθώρα των επισκεπτών με ενοχλεί, κάπως, αλλά ο διδάσκαλος επιτυγχάνει να με επανεφέρει. Απαντά με προθυμία στις ερωτήσεις μου, προσθέτοντας τις απαραίτητες διευκρινήσεις, διηγείται ιστορικά γεγονότα, με ξεναγεί στη Μονή. Επισκεφθήκαμε το κοιμητήριο, όπου αναπαύονται ηγούμενοι της Μονής. Ο καθένας τους αποτελεί μία ξεχωριστή ιστορική παρακαταθήκη, μία πραγματική σφραγίδα, ένα κεφάλαιο στην πορεία της Μονής. Ακούω απίστευτες ιστορίες μοναχών. Κάποιος έκοψε τα χέρια του και παρέμεινε χρόνια έξω, στο χιόνι, προκειμένου να πείσει τον διδάσκαλο να τον δεχθεί, ως μαθητή του. Αισθάνθηκα τόσο λίγος, τόσο μικρός.... και ακόμα πιο μικρός, όταν προσπάθησα, μάταια, να συλλάβω τον βαθμό πίστης και θέλησης του μοναχού, ο οποίος, πέραν όλων των άλλων, ήταν θνητός, όπως εγώ, όπως όλοι μας. Ποιά να είναι, άραγε, τα όρια των δυνατοτήτων του ανθρώπου; Σαν αστραπή πέρασαν από το μυαλό μου θέματα, που αφορούν την καθημερινή μικρότητα και φθορά.
Την επομένη, ενωρίς το πρωί, βρίσκομαι πάλι στο προαύλιο της μονής. Βρέχει. Από την Αίθουσα ακούγονται χαμηλόφωνα ψαλμοί. Έχει αρχίσει η Τελετή. Τώρα, εδώ που βρίσκομαι, αρχίζω να αντιλαμβάνομαι, ότι συντελείται κάποια μυσταγωγία. Μου δίδεται η εντύπωση ότι, εδώ, συναντώνται ο Ουρανός και η Γη, εδώ συγκρούεται ο εσωτερικός με τον εξωτερικό κόσμο. Εδώ αντιπάλλονται, διαρκώς, το μικρό με το μεγάλο, το εφήμερο με το διηνεκές, οι αντιθέσεις, έως ότου επέλθει η αρμονία. Για όλα αυτά, πόσα θα έχουν να ειπούν οι μοναχοί; Διερωτώμαι. Εν τω μεταξύ, έχει αρχίσει να ξημερώνει. Κοντά μου, περπατά ένας μοναχός. Διαβάζει ή προσεύχεται αλλά μου δίδει την εντύπωση ότι ενδιαφέρεται, περισσότερο, να περιεργασθεί τον ξένο και να ανιχνεύσει τις προθέσεις και τους λόγους, για τους οποίους βρίσκεται εκεί, αυτή την ώρα, ο επισκέπτης. Ποιός είναι; Τι θέλει εδώ, πρωί-πρωί; Κάποια στιγμή, τον "συνέλαβα" να με κρυφοκυττά με χαρακτηριστικό ανατολίτικο τρόπο, με περιέργεια ή και καχυποψία, που φοβίζει, κρυμένος πίσω από μία στήλη, προφασιζόμενος πως διαβάζει.
Μεταφερθήκαμε σε άλλη Μονή, στην ίδια πόλη. Κατέλυσα, σύντομα, σε μοναστικό κοιτώνα. Εδώ, είναι διαφορετικά. Μου αρέσει περισσότερο. Δεν έχει τόσους πολλούς επισκέπτες, πιο ήσυχα. Η Μονή, κτισμένη σε πολλά επίπεδα, είναι σαν να φωλιάζει στην αγκαλιά ενός βουνού. Παιδιά σχολικής ηλικίας γυμνάζονται, χωρισμένα σε τμήματα. Η πειθαρχία είναι εμφανής. Άρχισα την εξερεύνηση της Μονής, στην οποία επικρατεί καθαριότητα και τάξη, παντού. Από την είσοδο, η θέα και η μεγαλοπρέπεια προκαλούν εντύπωση και εγείρουν πρωτόγνωρα συναισθήματα. Η μεγάλη πέτρινη κλίμακα και ψηλά, στο βάθος, ο Ναός, τόπος προσκυνήματος, για τους πιστούς. Μετά, προαύλιο, κλίμακα, άλλη Μονή. Στη συνέχεια, το τρίτο επίπεδο, Μονή. Μία περίεργη γλυκύτητα είναι διάχυτη σε όλο τον χώρο. Ίσως είναι η ησυχία, η ηρεμία που επικρατεί εδώ. Φαίνεται, πως τίποτα δεν μπορεί να διαταράξει την γαλήνη. Θέλω να μείνω πολύ χρόνο εδώ, να ρωτήσω και να να μάθω πολλά. Είναι ωραία. Μονίμως, με απασχολεί το ερώτημα: Τί γνωρίζουν οι μοναχοί; Τί γνώσεις έχουν; Ας μπορούσα να έχω μία μακρά συζήτηση με κάποιον. Θα μου μετέδιδε συσσωρευμένη γνώση, σκέπτομαι. Αλλά, και με τον διδάσκαλο που συζήτησα, δεν κατέληξα πουθενά. Είναι τόσο λίγος ο χρόνος και τόσα πολλά τα ερωτήματα....
Ωστόσο, θα πρέπει να ειπώ ότι, τα μεγάλα αγάλματα με τα έντονα χρώματα διεδραμάτισαν, περισσότερο, εγκυκλοπεδικό ρόλο. Δεν ένοιωσα κάποια ιδιαίτερη συγκίνηση. Φαίνεται πως οι ελληνικές επιρροές είναι πιο ισχυρές. Π.χ. δεν ένοιωσα το ρίγος εκείνο, που μου προκαλεί ο "Ερμής" στην Ολυμπία. Δεν είδα την κομψότητα του "Παρθενώνα". Ακόμα και ο "Σταυρός", το εικόνισμα, αισθάνομαι ότι είναι πιο φιλικά προς εμένα, είναι πιο κοντά μου. Αντιθέτως, οι γιγαντόσωμοι Φύλακες μου φάνηκαν απόμακροι. Στο σύντομο χρονικό διάστημα, που παρέμεινα στους χώρους εκεί, δεν καταφέραμε να "ανταλλάξουμε" δυό λέξεις. Με κύτταζαν τόσο ψυχρά και παρέμεναν ακίνητοι.... Δεν μπορέσαμε να επικοινωνήσουμε.
Πέραν των ανωτέρω, όμως, ευρισκόμενος εδώ, αισθάνθηκα μεγάλο το βάρος της Μονής Σαολίν.
Τί να σημαίνει, άραγε, όχι ως όρος αλλά εννοιοολογικά. Δεν έχω τις απαιτούμενες γνώσεις αλλά δεν είναι και ο ενδεδειγμένος χώρος για ανάλυση. Σημασία έχει, πως η Μονή αποτελεί την εστία πολιτισμού, Ιστορίας, σκέψης και ιδεαλισμού για ένα λαό, όπως ο λαός της Κίνας. Από εδώ ξεκίνησαν μοναχοί για διάφορες αποστολές και δεν επέστρεψαν ποτέ. Πόσο αίμα, πόσοι αγώνες για την διάσωση του λαού, τί πίστη πρέπει να έχει κανείς για να φθάσει σε επιτεύγματα πολλών μοναχών; Πόσες δεκάδες ή εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν μαθητεύσει στις σχολές και ανατραφεί με τις αρχές της Μονής;
Σε στιγμές ηρεμίας, αισθάνεται κανείς σαν να μη πατά στο έδαφος. Μία διαφορετική αίσθηση αιωρείται στην ατμόσφαιρα. Ίσως είναι η δύναμη, που υπάρχει διάχυτη ανάμεσα στους ανθρώπους, που διαβιούν εδώ.
Όπως προανέφερα, δεν κατέστη δυνατή, έστω η ελάχιστη επικοινωνία με τους Φύλακες. Όμως, είναι σαν να άφησα ένα κεφάλαιο μισοτελειωμένο. Αισθάνομαι σαν να με έλκει κάτι προς τα εκεί. Κάτι άφησα πίσω μου και πρέπει να επιστρέψω. Ίσως να είναι οι προσωπικές μου, μυστικές, αναζητήσεις, ίσως και να είναι κάτι που δεν δύναμαι καν να προσδιορίσω. Ίσως να είναι ο ενθουσιασμός και οι θετικές εντυπώσεις από την καινούργια εμπειρία μου. Πάντως, είμαι βέβαιος ότι, θέλω να επιστρέψω, για να συναντήσω και πάλι τα πρόσωπα που γνώρισα. Ο εκπαιδευτής του διδασκάλου μου, στην κύρια Μονή: Συναντηθήκαμε για λίγο. Μου έδωσε την εντύπωση, πως ο χρόνος πηγαινοερχόταν σαν κύματα στο πρόσωπό του. Ένα πρόσωπο βαθύ, που δεν τελείωνε. Θα ήθελα να έχω χρόνο, ή χρόνια, για να ακούσω τα λόγια του. Ο Ιεράρχης: Δειπνήσαμε μαζί. Μορφή που ενέπνεε ηρεμία. Την συντροφιά μας εμπλούτιζαν με την παρουσία τους παλληκάρια εκπαιδευτές. Με περιέβαλαν με θέρμη, από την πρώτη στιγμή. Η ευγενέστατη κυρία, υπέθυνη για τα παιδικά τμήματα της Μονής ήταν κοντά σε όλους, κάθε στιγμή.
Πόσα θα ήθελα να γράψω για όλα τα παιδιά, που συνάντησα εκεί....! Όλοι, γεμάτοι ευγένεια και καλωσύνη.
Φεύγοντας, ευχηθήκαμε: "Εις το επανιδείν"
Το ίδιο λέγω και τώρα:
Εις το επανιδείν
Δημήτρης Ψαρράς
